Informacje ogólne
Jako państwo członkowskie Unii Europejskiej, Polska jest zaangażowana w realizację polityki spójności mającej na celu zmniejszenie dysproporcji pomiędzy krajami i regionami Wspólnoty. W perspektywie finansowej 2007-2013 nasz kraj jest największym beneficjentem polityki spójności mając do dyspozycji 19% środków. Na wdrażanie przedsięwzięć związanych z realizacją polityki spójności dysponujemy łączną kwotą 85,6 mld euro przy czym: 67,3 mld euro stanowią fundusze z budżetu UE; 11,9 mld euro będzie pochodziło z krajowych środków publicznych oraz 6,4 mld euro zostanie zaangażowane przez podmioty prywatne.
Założenia polityki spójności zostały zawarte w Strategii Lizbońskiej w marcu 2000 roku, na szczycie państw UE. Głównym celem dokumentu było przekształcenie Unii Europejskiej w ciągu 10 lat w najbardziej konkurencyjną gospodarkę światową poprzez zwiększenie nakładów na badania i rozwój oraz społeczeństwo oparte na wiedzy. W 2004 r. po zbadaniu zaawansowania realizacji założeń Strategii, podjęto decyzję o rewizji celów dokumentu oraz podjęto kroki mające zapewnić sprawniejszą ich realizację. Zgodnie z odnowioną Strategią Lizbońską do najważniejszych działań jakie powinny podjąć państwa Wspólnoty należy:
- wspieranie wiedzy i innowacji,
- reforma sfery społecznej i działania zmierzające do wzrostu poziomu zatrudnienia,
- poprawa efektywności pracy,
- zrównoważone wykorzystanie zasobów naturalnych.
W stosunku do poprzedniej perspektywy finansowej w okresie 2007-2013 dokonano istotnych reform. Z polityki spójności wyłączono obszar interwencji Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich. Polityka spójności będzie realizowana obecnie z dwóch funduszy strukturalnych, tj. Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Europejskiego Funduszu Społecznego oraz z Funduszu Spójności.
Celem Funduszu Spójności jest wzmacnianie spójności terytorialnej, społecznej i gospodarczej poprzez realizację projektów w zakresie ochrony środowiska mogą być jednostki samorządu terytorialnego oraz Przedsiębiorstwa Komunalne. Natomiast beneficjenci w zakresie transportu to Główna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad oraz Polskie Koleje Państwowe. Z Funduszu Spójności są realizowane duże projekty, np. oczyszczalnie ścieków, przebudowa sieci kolejowych, budowa autostrad i inne.
Fundusze Strukturalne są instrumentem Polityki Strukturalnej Unii Europejskiej, których zadaniem jest wspieranie restrukturyzacji i modernizacji gospodarki krajów Unii Europejskiej. W ten sposób wpływa się na zwiększenie spójności ekonomicznej i społecznej Unii. Fundusze kierowane są do tych sektorów gospodarki i regionów, które bez pomocy finansowej nie są w stanie dorównać do średniego poziomu ekonomicznego UE.
W nowej perspektywie finansowej 2007-2013 w Polsce dokonano podziału na programy operacyjne zarządzane centralnie – krajowe Programy Operacyjne (PO) oraz programy zarządzane i wdrażane w województwach, czyli Regionalne Programy Operacyjne (RPO). Do krajowych programów operacyjnych zaliczamy:
- Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko
- Program Operacyjny Kapitał Ludzki
- Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka
- Program Operacyjny Pomoc Techniczna
- Program Europejskiej Współpracy Terytorialnej
Z kolei Regionalnych Programów Operacyjnych jest 16 po jednym na każde województwo. Udział wszystkich programów regionalnych w całkowitej alokacji środków polityki spójności wynosi 24,9%. Źródłem finansowania RPO jest Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego. Do poddziału środków pomiędzy poszczególne RPO wykorzystano algorytm zbudowany w oparciu o kryterium ludnościowe, poziom zamożności oraz poziom bezrobocia. W wyniku tego okazuje się, że największe nakłady w wysokości 500-600 euro/os przewidziano dla województwa lubuskiego, zachodniopomorskiego, warmińsko-mazurskiego, podlaskiego, lubelskiego, podkarpackiego i świętokrzyskiego. Najmniejsze nakłady w wysokości 355-380 euro/os. przypadły dla woj. wielkopolskiego, śląskiego i mazowieckiego.
Perspektywa Finansowa 2007-2013
Dokumentem określającym kierunki i wysokości wsparcia finansowego ze strony Funduszy na realizację zamierzeń rozwojowych w Polsce w latach 2007-2013 jest Narodowa Strategia Spójności. Narodowa Strategia Spójności (NSS) to dokument strategiczny określający priorytety i obszary wykorzystania oraz system wdrażania Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności w Polsce w ramach budżetu Wspólnoty na lata 2007-13.
Narodowa Strategia Spójności jest realizowana za pomocą następujących programów operacyjnych
Program Infrastruktura i Środowisko – 27,9 mld euro
adres internetowy programu: Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko
Program Kapitał Ludzki – 9,7 mld euro
adres internetowy programu: Program Operacyjny Kapitał Ludzki
Program Innowacyjna Gospodarka – 8,3 mld euro
adres internetowy programu: Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka
Program Rozwój Polski Wschodniej – 2,3 mld euro
adres internetowy programu: Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej
Program Pomoc Techniczna – 0,5 mld euro
adres internetowy programu: Program Operacyjny Pomoc Techniczna
Programy Europejskiej Współpracy Terytorialnej – 0,7 mld euro
adres internetowy programu: Programy Europejskiej Współpracy Terytorialnej
16 regionalnych programów (jeden dla każdego z województwa) – 16,6 mld euro w tym Regionalny Program Operacyjny Województwa Łódzkiego.
Programy Operacyjne:
- Regionalny Program Operacyjny Województwa Łódzkiego
- Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko
- Program Operacyjny Kapitał Ludzki
- Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka
- Program Operacyjny Pomoc Techniczna
- Program Europejskiej Współpracy Terytorialnej
